Albanija je bila ekonomski nazadna u odnosu na druge države istočne Evrope, ceste su uglavnom bile makadamske, auta su vozili samo državni službenici. Na vrhuncu svoje diktature Enver Hodža 1967. godine Albaniju proglašava prvom i jedinom ateističkom državom u historiji čovječanstva

Piše: Adis TANOVIĆ

Albanija je mediteranska i balkanska zemlja smještena u jugoistočnom dijelu Evrope. Graniči s Grčkom, Makedonijom, Crnom Gorom i Kosovom, te izlazi na Jadransko i Jonsko more. Tirana je glavni i najveći grad s populacijom od 810.000 stanovnika. Pod osmanskom vladavinom bila je od 1481. do 1912. godine. U tom periodu doživljava procvat. Izgrađen je veliki broj džamija, medresa, mostova, karavan-saraja… Za vrijeme vladavine komunističkog diktatora Envera Hodže doživljava potpunu izolaciju. Dolazi do narušavanja osnovnih ljudskih prava, zabranjeno je ispoljavanje vjere, srušeni su mnogobrojni vjerski objekti, a svako protivljenje završavalo je zatvaranjem i likvidacijom.

Granice su bile zatvorene, a, zbog straha od moguće okupacije, izgrađeno je 600.000 bunkera. Albanija je bila ekonomski nazadna u odnosu na druge države istočne Evrope, ceste su uglavnom bile makadamske, auta su vozili samo državni službenici. Na vrhuncu svoje diktature 1967. godine Albaniju proglašava prvom i jedinom ateističkom državom u historiji čovječanstva.

Nedugo nakon smrti Envera Hodže, Albanija se okreće ka Zapadu, počinje se graditi demokratsko društvo, uz poštovanje ljudskih prava. Gradovi smješteni uz obale Jadranskog (Drač, Valona…) i Jonskog mora (Saranda…) postaju značajne turističke destinacije, grade se hoteli, razvija infrastruktura. Članica je NATO-a i kandidat za članstvo u EU.

OTVORENJE DŽAMIJE KAO PREPOROD

Tirana je glavni grad Republike Albanije. Dolaskom Edija Rame na mjesto gradonačelnika, grad doživljava procvat. Sive i zapuštene fasade zamijenjene su vedrim bojama, a Rama dobija nagradu za najboljeg gradonačelnika na svijetu. Centralni trg nazvan je po Skenderbegu, albanskom nacionalnom heroju. Možemo slobodno reći da je jedan od najvećih u Evropi. Na njemu je smještena Edhem-begova džamija, jedina preživjela iz osmanskog perioda u Tirani.

Gradnju džamije počeo je Mehmed-beg u 18. vijeku, a završio Edhem-beg početkom 19. vijeka. Unutrašnjost je bogato ukrašena arabeskama koje čine drveće, slapovi i mostovi. Zatvorena je za vrijeme vladavine komunističkog diktatora Envera Hodže te je korištena kao muzej. Ponovo je otvorena 18. januara 1991. godine, kada ju je 10.000 ljudi, bez dozvole komunističkih vlasti, otvorilo.

Taj događaj bio je prekretnica u preporodu vjerskih sloboda u Albaniji. Proglašena je spomenikom kulture. Sahat‑kulu uz džamiju također je izgradio Edhem-beg u 19. vijeku. Pored džamije i sahat‑kule, na trgu se nalazi još spomenik Skenderbegu, Gradska vijećnica, zgrada Nacionalnog teatra…

ELBASAN I NAJSTARIJA SAČUVANA DŽAMIJA U ALBANIJI

 Elbasan je četvrti grad po veličini u Albaniji. Od Tirane je udaljen oko 45 kilometara, a povezani su kombinacijom magistralne ceste i modernog autoputa. Kroz grad protječe rijeka Shkumbin, koja se ulijeva u Jadransko more. Na ostacima rimskih zidina Osmanlije grade jaku utvrdu, a u 19. vijeku izgrađena je sahat-kula. Uz sahat-kulu podignut je spomenik albanskom političaru Akifu Paši Elbasaniju (1860–1926). Unutar zidina nalazi se veliki broj tradicionalnih osmanskih kuća te Careva džamija, koja je najstarija sačuvana džamija u Albaniji.

Izgradio je sultan Bajazid II krajem 15. vijeka. Za vrijeme komunističkog režima džamija je korištena kao obrazovna ustanova, a minaret je srušen. Obnovljena je 1990. godine i u njoj se danas obavljaju svi namazi. Pored Careve iz osmanskog perioda, sačuvana je još Nazireš džamija. Izgradio ju je krajem 16. vijeka visoki osmanski dužnosnik i ime joj dao po svojoj supruzi. Molitveni prostor i minaret sačuvani su u izvornom obliku. Preostale četiri srušio je komunistički diktator Enver Hodža. Proglašena je spomenikom kulture Republike Albanije.