Vožd Karađorđe dijelio je pravdu na sebi svojstven način – koji je, nažalost, postao obrazac i za njegove nasljednike nakon dva stoljeća – ubijajući sve one koji ga ometaju u posjedovanju neograničene vlasti. Da s njim nema šale, dokazao je time što se “afirmirao” kao oceubica i bratoubica

knez Miloš Obrenović

Vis a vis sinoćnjih dešavanja u Beogradu i reakcije srbijanskih vlasti, podsjećamo na članak objavljen u Stavu u maju prošle godine…

Piše: Esad RAHIĆ

U Srbiji od 1804. godine do danas neprikosnoveno dominira fenomen vožda. Od vožda Karađorđa Petrovića do vožda Aleksandra Vučića. Niži stupanj na ljestvici apsolutizma, koji kontinuirano pluta dva stoljeća političkom scenom Srbije, jesu vojvode koje kroz prizmu Vojislava Šešelja dostižu nivo banalnosti, totalne degradacije i historijske parodije.

Srbija sukcesivno osjeća hroničnu potrebu za čvrstom rukom, a onda sramežljivi ulazi u kratkotrajne i neuspješne izlete prema demokratizaciji koji se uvijek završavaju pojavom novog vožda.

Zanimljiv je krajnji ishod. I lideri totalitarizma i demokratizacije bili su najčešće žrtve vlastitog naroda. Prvi vožd Karađorđe uspio je privremeno osloboditi Srbiju, ali Srbija mu se zahvalila tako što se trajno oslobodila od njega, i to na najsuroviji način – udarcima sjekire. Vožd Karađorđe dijelio je pravdu na sebi svojstven način – koji je, nažalost, postao obrazac i za njegove nasljednike nakon dva stoljeća – ubijajući sve one koji ga ometaju u posjedovanju neograničene vlasti. Da s njim nema šale, dokazao je time što se “afirmirao” kao oceubica i bratoubica.

Njegov nasljednik, bivši vojvoda, a kasniji knez, Miloš Obrenović proširio je lepezu i asortiman nemilosrdnih likvidacija zbog vlasti, naredivši ubistvo svog kuma Karađorđa. Brutalna i nasilna smrt prvog srpskog vožda poslužila je kao temelj za ustoličenje novog vožda. I poslije vožda vožd.

Kneza Miloša Obrenovića, koji je pobio više srpskih vojvoda i drugih uglednih Srba nego Osmanlije u oba srpska ustanka, spasila je od izgledne likvidacije abdikacija i dobrovoljno izgnanstvo iz zemlje.

Ali, ovim činom nije otklonio mogućnost likvidacije svog sina i nasljednika kneza Mihaila. Pristalice Karađorđevića ubile su 1868. godine u Košutnjaku kneza Mihaila i ugasile direktnu lozu kneza Miloša.

Dinastiju Obrenovića nastavljaju potomci mlađeg Miloševog brata Jevrema, i to unuk Milan Obrenović (1868–1889), koji će od 1882. godine postati prvi novovjekovni srpski kralj.

I opet se historija ponavlja. Milan spašava glavu na jednak način kao i rodonačelnik dinastije Obrenovića Miloš, abdikacijom i napuštanjem Srbije.

Na ovaj način štafetu nasilne smrti prebacuje na svog sina jedinca, kralja Aleksandra Obrenovića (1889–1903). Preko sto uboda bajonetima i više revolverskih hitaca prekinulo je vladavinu kraljevskog para i dinastije Obrenovića.

Na željezničkoj stanici u Beogradu novog srpskog kralja Petra I Karađorđevića (1903–1921) dočekali su srpski oficiri – atentatori, u uniformama umrljanim krvlju prethodnog kraljevskog para, dajući mu jasno do znanja kako se u Srbiji dolazi na vlast i odlazi s vlasti.

Čika Pera, kako su od milja nazivali kralja Petra I, mudro je primijenio provjereni historijski obrazac. On je 1914. godine predao vlast mlađem sinu Aleksandru, zbog navodne bolesti, i tako omogućio sebi da umre prirodnom smrću.

Regent Aleksandar Karađorđević (1914–1921), koji će od 1921. do 1934. godine vladati kao kralj Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a od 1929. do 1934. godine kao kralj Kraljevine Jugoslavije, završit će tragično život 9. oktobra 1934. godine u atentatu u Marselju.

Maloljetni kralj Petar II Karađorđević, iako je sebe elegično nazivao “kralj nesreće”, ipak je umro prirodnom smrću, samo iz razloga što su ga komunisti nasilno, ali i blagovremeno sklonili s vlasti.

Hronična i tragična potreba za voždom dovela je do pojave Slobodana Miloševića, koji će srpski narod i susjedne narode i zemlje uvesti u najveću novovjekovnu tragediju i sramotu, čija je kruna genocid u Srebrenici.

Peti oktobar 2004. godine i premijer Zoran Đinđić pokušali su zaustaviti ovaj tragični i krvavi pir, ali, nažalost, i sam premijer je ubijen, čime je zaustavljen kratkotrajni i skromni pokušaj demokratizacije vlasti u Srbiji.

I tako stižemo do vožda Aleksandra Vučića. On iza sebe ima bogato, ali često i grozomorno iskustvo apsolutističke vlasti u Srbiji.

Historija je učiteljica života, ali samo za đake koji uče s razumijevanjem. Sve prethodno iskustvo govori da su prirodnu smrt doživjeli samo oni vladari u Srbiji koji su pravovremeno odstupili s vlasti.

Bez obzira na prirodu vlasti gospodina Vučića, kao mladom čovjeku i suprugu i ocu želim dug život. A formula za dug život i prirodnu smrt odavno je data od kneza Miloša i kneza, a kasnije kralja Milana Obrenovića i kralja Petra I Karađorđevića. A mudar vladar uči na pametnim, cjelishodnim i provjerenim primjerima.