U posljednje su vrijeme sve popularniji dokumentarni filmovi o najvećim živim ili mrtvim sportskim ličnostima, a osim ostvarenja o Diegu Armandi Maradoni – Kusturicin Maradona (2008), u kojem režiser Emir Kusturica spaja animiranu, igranu i dokumentarnu formu te donosi svoju subjektivnu “verziju” lika i djela “malog zelenog”
.</p>
<p>Najbliže uspješnom autorskom filmu o igri na travnatom terenu jeste <em>Sportski život</em> (<em>This Sporting Life</em>, 1963) čuvenog britanskog režisera Lindsaya Andersona. Ipak, <em>Sportski život</em> nije film o fudbaleru već o mladom rudaru Franku Machinu (Richard Harris), koji je šezdesetih postao velika zvijezda ragbija, ali čiji je privatni život ostao na margini.</p>
<p>Jedno od ostvarenja koje se na najbolji način suočava s datim historijskim i društvenim okolnostima kao što je rat jeste <em>Victory</em> (1981) velikana američkog filma Johna Hustona, čija je radnja zasnovana na mađarskom filmu <em>Dva poluvremena u paklu</em> iz 1961. godine. Naime, u fokusu narativa ovog filma jeste fudbalska utakmica iz Drugog svjetskog rata, u kojoj su snage odmjerili saveznički ratni zarobljenici i nacistička Njemačka. Oslanjajući se na čuvenu izreku kako je “fudbal igra u kojoj uvijek pobjeđuju Nijemci”, nacistički bojnik Karl von Steiner (Max Von Sydow), inače veliki fudbalski fanatik i bivši njemački reprezentativac, odluči da dogovori utakmicu između savezničkih logoraša i njemačke izabrane vrste, a pregovore otpočinje s ciničnim satnikom i bivšim fudbalerom Westham Uniteda Johnom Colbyjem (Micael Caine), koji u logoru svakodnevno održava fudbalske treninge.</p>
<p>Naravno, svima je jasno da je riječ o nacističkoj vojnoj propagandi te da će Nijemci uraditi sve kako bi pobijedili i svijetu prezentirali svoju dominaciju. Ipak, Colby pristaje te utakmicu u okupiranom Parizu odluči pokušati iskoristiti za bijeg u konačnu slobodu, a pomoć pronađe u Amerikancima i francuskom Pokretu otpora. Colbyjevom “idealnom” timu pridruži se uskoro i američki satnik izrazitog atletskog izgleda Robert Hatch (Sylvester Stallone), vodnik Luis Fernandez kao vješt žongler s Trinidada (Pelé), te virtuozi s loptom koje utjelovljuju slavni engleski fudbaleri Terry Brady (Bobby Moore), Carlos Rey (Osvaldo Ardiles), Paul Wolchek (Kazimierz Deyna)… Nijemci sa sudijom na njihovoj strani očekivano povedu s 4:0, te namjerno povrijede najboljeg igrača Fernandeza (Pelé), što u istinskim savezničkim sportistima probudi osjećaj inata koji zatim sjajnom igrom izjednače rezultat na 4:4.</p>
<p>Izjednačujući gol, makazicama u <em>slow motionu</em> i u pratnji muzike Billa Contija, postigne povrijeđeni Fernandez, a Von Steiner na trenutak zaboravi na ideologiju vlastite države te ustane i zaplješće fudbalskom majstorstvu. U posljednjoj minuti utakmice sudija svira nepostojeći jedanaesterac za Nijemce, koji zatim Hatch maestralnom paradom odbrani, nakon čega publika uleti na teren i, rušeći historijom nametnute političke granice, skandira “victoire”. Uskoro fizički bijeg izvan zidova logora ustupi mjesto duhovnom ostvarenju slobode, posredstvom moći fudbala koji priznaje samo istinsko sportsko umijeće.</p>
<p>Nasuprot <em>Pobjede</em>, snimljeno je i mnoštvo popularističkih filmova o fudbalu, kao što je trilogija <em>Gol</em> (2005–2009), koja, uprkos površnom i na trenutke amaterskom, uopćenom i stereotipnom prikazu životnog uspona meksičkog imigranta Santiaga Muneza (Tony Plana), od uplašenog dječaka sa slikom Svjetskog prvenstva do bogate fudbalske zvijezde, zauzima određeno mjesto u povremenoj saradnji kamere i filmske lopte.</p>
<p>Ovoj rubrici svakako pripada i <em>stop motion</em> animirani film <em>Early Man</em> (2018), koji započinje u dalekom paleolitu, kada meteor padne u Manchester te iza sebe ostavi pustoš, kamenu loptu i novu igru – čudesni fudbal.</p>
<p>Naravno, neizostavni dio najpopularnije sporedne stvari u svijetu predstavljaju i navijači te je zbog toga poseban dio odnosa fudbal – film posvećen upravo njima. Tako je 2009. godine britanski režiser Ken Loach snimio komediju <em>Tražeći Erica</em> o fudbalskoj legendi Ericu Cantoni i njegovom vjernom navijaču, koja, zahvaljujući svojoj originalnosti i prepoznatljivom autoru, dvostrukom dobitniku Zlatne palme, predstavlja osvježenje u moru filmova o navijačima, među kojima se još izdvajaju i <em>Green Street Holligans</em> (2005), koji se bavi engleskim fudbalskim huliganima, te svakako i <em>Ofsajd</em> (2006) Iranca Jafara Panahija kao izutetno duhovita i bolno istinita drama o svakodnevnoj borbi fanatičnih fubalskih navijačica kojima je u Iranu zabranjen ulazak na stadione.</p>
<p>Kada je u pitanju ekranizacija historijskih fudbalskih događaja na prostorima bivše Jugoslavije, onda je svakako potrebno izdvojiti i avanturističko-historijsku komediju / dramu <em>Montevideo, Bog te video!</em> (2010) Dragana Bjelogrlića, koja, prilagođena širokoj gledalačkoj masi, uspješno spaja historijska i društvena previranja sa sportom te, uz pomoć autentične kostimografije i scenografije, ali i humorom obojenog dijaloga, podsjeća gledaoce na Prvo svjetsko prvenstvo u Urugvaju 1930. godine i veliki uspjeh Kraljevine Jugoslavije. Ovaj film donosi i kulturološku, ekonomsku i sociološku otuđenost tadašnje države od ostatka svijeta, te jedno SP prezentira kao idealnu priliku za bijeg iz ustaljene siromašne svakodnevice i trenutak kada “mali” na terenu mogu postati “veliki”.</p>
<p>U posljednje su vrijeme sve popularniji dokumentarni filmovi o najvećim živim ili mrtvim sportskim ličnostima, a osim ostvarenja o Diegu Armandi Maradoni – <em>Kusturicin Maradona </em>(2008), u kojem režiser Emir Kusturica spaja animiranu, igranu i dokumentarnu formu te donosi svoju subjektivnu “verziju” lika i djela “malog zelenog”, i onoga o Edsonu Arantesu do Nascimentu Peléu – <em>Pelé: Rađanje legende</em> (2016), u kojem je prezentiran njegov život do 17. godine, kada je debitirao na Svjetskom prvenstvu u Švedskoj, snimljeni su i dokumentarci istoimenih naslova o trenutno najboljim fudbalerima današnjice – Messiju i Ronaldu.</p>
<p>Oni će nas u jeku Svjetskog prvenstva u Rusiji podsjetiti na početne korake siromašnih, izgubljenih i bolesnih dječaka koji su trudom, radom i talentom ostvarili svoje snove, a čiji nam potezi i golovi i dalje, s vremena na vrijeme, “objašnjavaju” zašto toliko volimo fudbal.</p>
</div><!-- entry-content -->
<footer class=)
Sljedeći članak
Islamofobičan sam, dakle postojim
PROČITAJTE I...
UZ 31. GODIŠNJICU SMRTI ĆAMILA SIJARIĆA
Zasnovana na magmi nacionalnog bića, na buntovnoj i polivalentnoj leksičkoj podlozi, na vreloj maštovitosti i gotovo sentimentalnoj zagrcnutosti narodnog rapsoda, poezija Ćamila Sijarića traga za suštinskim mirom, u jednoj univerzalno oblikovanoj formi, osvjetljava čovjekovu sudbinu kroz najintimniju vizuru, svoj san o mogućem spokojstvu projektuje na historijsko platno vječito živih ožiljaka stradalništva i bola kao univerzalnih i odveć ponovljivih kategorija.
Univerzalni rječnik čuda Almina Kaplana: RASKOŠNE POETSKE SLIKE
Almin Kaplan, Bukara, “Planjax”, Tešanj, 2018.