Održana manifestacija bila je fuzija aeromitinga, izložbe / sajma, raznih radionica, takmičenja i trka, predstavljanja start-up preduzeća, predavanja i zabave (za sve uzraste i ukuse). U suštini, teško je definirati projekt “Teknofest”, što zbog eklektičnosti, što zbog razmjera, te nije pretjerano reći da je to jedinstvena forma prezentacije i popularizacije nauke i tehnike

Istanbul, Turska - 22. septembar 2018:Predsjednik Republike Turske Recep Tayyip Erdogan je, prilikom posjete istanbulskom TEKNOFEST-u, poručio je kako je njegova zemlja danas u stanju da proizvede 65 posto ukupnih potreba u oblasi odbrambene industrije ( Kayhan Özer - Anadolu Agency )

Istanbul, Turska - 22. septembar 2018:Predsjednik Republike Turske Recep Tayyip Erdogan je, prilikom posjete istanbulskom TEKNOFEST-u, poručio je kako je njegova zemlja danas u stanju da proizvede 65 posto ukupnih potreba u oblasi odbrambene industrije ( Kayhan Özer - Anadolu Agency )

Istanbul, Turska - 21. septembar 2018:Festival vazduhoplovstva, svemirskog programa i tehnologije TEKNOFEST, koji je jučer u Istanbulu po prvi put otvorio svoja vrata posjetiocima, i drugog dana je ugostio veliki broj posjetilaca koji se zanimaju za tehnologiju u oblastima vazduhoplovstva i svemira ( İsa Terli - Anadolu Agency )

Istanbul, Turska - 21. septembar 2018:Festival vazduhoplovstva, svemirskog programa i tehnologije TEKNOFEST, koji je jučer u Istanbulu po prvi put otvorio svoja vrata posjetiocima, i drugog dana je ugostio veliki broj posjetilaca koji se zanimaju za tehnologiju u oblastima vazduhoplovstva i svemira ( İsa Terli - Anadolu Agency )

Istanbul, Turska - 21. septembar 2018:Festival vazduhoplovstva, svemirskog programa i tehnologije TEKNOFEST, koji je jučer u Istanbulu po prvi put otvorio svoja vrata posjetiocima, i drugog dana je ugostio veliki broj posjetilaca koji se zanimaju za tehnologiju u oblastima vazduhoplovstva i svemira ( İsa Terli - Anadolu Agency )

Istanbul TEKNOFEST ime je Festivala vazduhoplovstva, svemirskog programa i tehnologije u Turskoj, koji je danas u Istanbulu po prvi put otvorio svoja vrata posjetiocima U okviru TEKNOFEST-a urpiličen je i akrobatski let Turskih zvijezda ( Orhan Akkanat - Anadolu Agency )

Istanbul, Turska - 19. septembar 2018:Akrobatski tim turskih zračnih snaga Turk Yildizlari (Turske zvijezde) izveo je performans iznad Bosfora ( Berk Özkan - Anadolu Agency )

Piše: Bojan BUDIMAC

Spojiti maštu, ambiciju, znanje i mogućnosti (čitaj: novac) da se prva tri ispolje u punoj formi jeste formula za tehnološki napredak jedne zemlje. Tehnološki napredak, pak, neophodni je element svake stvarne nezavisnosti. Turska se s tom (historijskom) lekcijom suočavala nekoliko puta u različitim periodima – kako u periodu carstva, tako i republike. Uostalom, ta lekcija u neku ruku traje i danas ispoljena u krizi odnosa sa SAD-om zbog kupovine ruskog protuvazdušnog sistema S-400, a prije toga, sada prevaziđenom, nazovimo i to krizom glede američkog embarga na prodaju naoružanih bespilotnih letjelica Turskoj.

U Istanbulu je održan “Teknofest” – prvi aeronautički i tehnološki festival Turske. “Teknofest” je bila četverodnevna manifestacija (od 20. do 23. septembra) s osnovnim ciljem promoviranja nauke, tehnike i modernih tehnologija, prije svega iz oblasti aeronautike i robotike. U principu, to je bila fuzija aeromitinga, izložbe / sajma, raznih radionica, takmičenja i trka, predstavljanja start-up preduzeća, predavanja i zabave (za sve uzraste i ukuse). U suštini, teško je definirati projekt “Teknofest”, što zbog eklektičnosti, što zbog razmjera, te nije pretjerano reći da je to jedinstvena forma prezentacije i popularizacije nauke i tehnike.

Glavni organizator “Teknofesta” jeste “Türkiye Teknoloji Takımı” (T3) fondacija (u prijevodu: Turski tehnološki tim), koja kao cilj ima produbljivanje tehnološke nezavisnosti kroz dva polja aktivnosti. “Prvo polje aktivnosti sastoji se od tehničkih treninga i radionica za osnovnoškolske, srednjoškolske i univerzitetske omladine, osnivanje i podršku timova za projektna takmičenja. Druga oblast aktivnosti sastoji se od pružanja tehničke i logističke podrške tehnološkim inicijativama u centrima za inkubaciju i ubrzanje i pružanja finansijske podrške kroz investicione fondove”, piše na njihovom sajtu.

PODRŠKA DRŽAVE

Država i sve njene institucije, naročito armija – odnosno vojna avijacija, zatim grad, državni i privatni sektor, svim su snagama stali iza projekta. Prije svega, to je očigledno izborom mjesta za događaj – širi prostor novog (trećeg) istanbulskog aerodroma. Činjenica da će se aerodrom otvoriti sljedećeg mjeseca, odnosno da je sada još neoperativan, jeste sretna okolnost za organizaciju festivala s obzirom na to da je infrastruktura aerodroma (prije svega piste i parkirališta) organizatorima bila na raspolaganju.

Najvidljiviji, ali svakako ne i jedini doprinos grada kao organizatora “Teknofesta” bio je besplatan prijevoz posjetilaca sa šesnaest istanbulskih lokacija. Osim izložbe vojnih aviona, vojna avijacija doprinijela je festivalu neumornim demonstracionim letovima, pri čemu su svakako najuzbudljivije bile avioakrobacije dua “Solotürk” na avionima F-16 i akrobatske grupe “Türk Yıldızlar” na modificiranim avionima NF-5. Simbolično jedinstvo civilne i vojne avijacije prikazano je drugog dana festivala kada je “Türk Yıldızlar” tim prvi put u historiji nastupio s Boeingom 777 “Turkish Airlinesa”.

Kad smo već kod “prvi put u historiji”, festival je otvoren trkom između motocikla Kawasaki H2R, automobilima “Red Bull” tima formule 1, Tesla P100 DL, Lotus Evora 430 GT i Aston Martin The New Vantage, te privatnog mlaznog aviona Challenger 605 i Solotürk F-16. Motocikl je vozio petostruki šampion Supersport svjetskog prvenstva Kenan Sofuoğlu, sada poslanik Parlamenta Turske. S obzirom na kratku stazu i moć ubrzanja motocikla, Sofuoğlu je pobijedio, no, to je ionako samo bila atrakcija.

Manje bučna, ali ništa manje zanimljiva bila su takmičenja dronova, modela aviona i bespilotnih podvodnih vozila koje su dizajnirali i proizveli učenici srednjih škola i studenti univerziteta sa svih strana svijeta. Da, zaboravih da naglasim da je festival, iako s naglaskom na razvoj domaće / nacionalne tehnologije, bio internacionalni.

Jedno od javnih lica festivala u ime fondacije T3 Fatih Kacır, zamjenik ministra industrije i tehnologije, u jednom od mnogih intervjua otprilike je rekao da su danas najpopularniji klinci koji dobro pikaju loptu ili je ubacuju u obruč, a da bi bilo lijepo da, recimo, najpopularniji budu oni koji umiju napraviti najbolji dron ili koji su najbolji programeri. U neku ruku, “Teknofest” je bio i mjesto koje je ponudilo platformu i vidljivost upravo takvim – “štreberima”.

Fakat je da sklapanje “skalamerije” koja leti i koja je u stanju da obavi jednostavne zadatke kao što je ubacivanje kugli (veličine kao za bilijar) u određeni prostor na tlu (upravo sam opisao jednu takmičarsku disciplinu) ne donosi naročitu popularnost u tinejdžerskom društvu. Međutim, ako se ekipi takvih tinejdžera omogući da doputuju iz unutrašnjosti (ili recimo Indonezije) u Istanbul da pokažu i oprobaju svoju “skalameriju” u takmičenju s mladim ljudima istog interesiranja, onda se iz osnova mijenja i odnos njihovih vršnjaka prema njima. Drugim riječima, to omogućavanje može se slobodno nazvati uspostavljanjem (novih) vrijednosti.

Razmišljajući o tome, nabasah na turskog ministra obrazovanja dr. Ziyu Selçuka i najprepoznatljivije javno lice “Teknofesta” Haluka Bayraktara, generalnog direktora kompanije “Baykar”, koja proizvodi bespilotne letjelice (uključujući naoružane) koje su u upotrebi u turskoj vojsci i policiji, a koje je projektirao njegov mlađi brat Selçuk Bayraktar. Bili su okruženi školarcima koji su se željeli fotografirati s njima, što im je promptno ispunjeno.

“Ustvari, to je poenta,” obratio sam se Bayraktaru u zgodnom momentu, pokazujući na tu omladinu. “Pa da, pokazati im, zagrijati ih za nauku i tehnologiju. ‘Zaraziti’ ih tim ‘virusom'”, odgovorio mi je. Riječ “virus” podsjetila me na jedan intervju koji je dao njegov brat Selçuk, čovjek najzaslužniji za prevazilaženje na početku teksta spomenute krize oko američkog embarga na prodaju naoružanih dronova – tako što ih je sam konstruirao. U intervjuu je rekao da je bio zaražen “virusom” aeronautike kad mu je bilo šest godina. Ako “Teknofest” takvom “zarazom” proizvede barem jednog “Selçuka Bayraktara”, a više od pola miliona uglavnom mladih posjetilaca daje dobru osnovu za to, onda su se trud i investicija isplatile (mada, mora se reći da je fakat da je “Teknofest” bio jedan od onih događaja koji ujedinjuju sve segmente društva i sva starosna doba).

TAKMIČENJE HAKERA IZ VIŠE OD 130 ZEMALJA

Trećeg dana “Teknofest” je posjetio predsjednik Republike Turske Recep Tayyip Erdoğan. Ocijenivši da je događaj veliki korak naprijed turske nacionalne tehnologije, on je naveo gorepomenute historijske lekcije koje su skupo koštale. Spomenuo je američki embargo 1974. (kada je turska vojska spriječila istrebljenje kiparskih Turaka i nezakonito pripojenje ostrva Grčkoj), naglasivši da se nije radilo samo o oružju nego o svakoj (vojnoj) opremi, uključujući i onu za komunikaciju. Također je spomenuo tehnologije koje se ne daju Turskoj ni za novac, naglašavajući potrebu za tehnološkom samodostatnošću.

Činjenicu da je decenijama ta samodostatnost bila bukvalno sabotirana od vladajuće elite ilustrirao je brojnim primjerima kada su se privatne pa i političke inicijative zatirale u korijenu. Naime, vojna i ne samo vojna industrija koja je pokušavala osvajanje novih tehnologija imala je sličnu ili čak goru sudbinu od nesretnih pokušaja proizvodnje domaćeg automobila – zatirana je u korijenu. Kad je o vojnoj industriji riječ, prije šesnaest godina samo 20% domaće proizvodnje pokrivalo je potrebe armije, sada je taj procent 65. No, po mom mišljenju, dvije ključne poruke jesu: “Bog nam obećava onoliko koliko radimo” i direktno obraćanje omladini: “Molim vas, slijedite svoje snove!”

Istovremeno je “Teknofest” bio prilika da se pokažu dostignuća domaće proizvodnje. Šira publika mogla je vidjeti novi helikopter T625, a na festivalu je predstavljen sportski avion Türkkuşu T19-A, oba 100% turski proizvodi. Predstavljanje vlastitih dostignuća domaćoj publici, kako su to predizborne kampanje pokazale, neophodno je jer se ispostavilo da ni kandidati za najvišu političku poziciju ili ne znaju (ili ne žele znati) koliko je Turska napredovala posljednjih 16 godina.

Jedan tekst malo je da navede i opiše sva dešavanja na “Teknofestu”. Poseban dio manifestacije bilo je okupljanje i takmičenje hakera iz više od 130 zemalja i svjetsko prvenstvo u trci dronovima sa 64 učesnika iz više od 25 zemalja od Kine, preko Japana do SAD (te stvarčice lete 250 km/h). Zabavni dio pružio je priliku da posjetioci isprobaju razne simulatore, lebde nad vazdušnim tunelom ili uživaju u planetariju.

U svakom slučaju, “Teknofest” je bio za svakog posjetioca nezaboravan, a za mlade i nadasve inspirativan događaj. Siguran sam da je cilj, “zaraza” gorepomenutim “virusom”, postignut.