Nauka o kosmosu, nauka o duši, William C. Chittick; “El-Kalem”, 2019. godine, 177 stranica
, i <em>akli, </em>intelektualnom znanju (matematika, fizika, filozofija…). Traganje za intelektualnim znanjem kojem je cilj bio samospoznaja i razumijevanje čovjekove pozicije u svijetu, objašnjava Chittick, poduzimalo se na dva široka polja naučavanja: filozofiji i sufizmu. “Filozofija je izgrađena na logičkim i racionalnim metodologijama koje su sistematizirali Grci, a sufizam se bazira na kontemplativnim tehnikama usvojenim od Vjerovjesnika”, pojašnjava autor, ističući da se ove nauke razlikuju od prenesenih nauka potvrđivanjem da se značenja stvari u svijetu ne mogu naći bez istovremenog nalaženja značenja sopstva koje spoznaje. Shodno tome, intelektualna tradicija u široj perspektivi podrazumijeva poništavanje oštre razlike između subjekta i objekta, razlike koja je bila preduvjet za uspon onoga što prepoznajemo kao modernu nauku.</p>
<p>Na ovoj razini Chittick otvara izuzetno važnu temu odnosa prema nauci i poziciji klasičnih naučnih modela u savremenom svijetu. Kritizirajući savremene naučne diskurse i tiraniju modernog znanja – zbog koje je intelektualni pristup nauci, shvaćen na ovaj način, na samrtnoj postelji već čitavo stoljeće – autor ne dopušta da i sam upadne u istu zamku. Stoga i naziv njegove knjige naglašava nauku, istovremeno uvodeći pojam duše – “ključni za filozofsku tradiciju i krajnje nenaučan pojam”. Nauka koja odbija pojam duše, kao da zaključuje Chittick, jeste nauka koja intelektualnu tradiciju shvata tek kao jedan od oblika prenesenog znanja.</p>
<p>Tu dolazi do ključnog problema na relaciji savremenosti i intelektualne tradicije (filozofije i sufizma) orijentalno-islamskog kulturnog kruga, problema koji najčešće ne uspijevaju premostiti ni muslimanski naučnici što vjeruju u Boga i obavljaju islamske dužnosti.</p>
<p>“Brojni su stručnjaci u islamskoj filozofiji i sufizmu, među muslimanima i nemuslimanima, koji su dali ogromne doprinose tekstualnim i historijskim studijama, ali koji se bave svojim predmetom kao riznicom historijskih informacija, a ne kao živom tradicijom čiji je <em>raison d'etre </em>transformacija ljudske duše”, izvanredno zapaža Chittick, prisjećajući se jednog profesora s Teheranskog univerziteta koji je kazao kako njegove mlađe kolege znaju sve što se može znati o tekstu, izuzev toga šta tekst kazuje.</p>
<p>Chittickova eksplikacija ovog fenomena možda je i najbolji pokazatelj dubine krize u kojoj se nalazi islamski svijet. Autor objašnjava da danas postoje desetine hiljada muslimanskih intelektualaca – pisaca, profesora, doktora, fizičara, pravnika – koji su rođeni kao muslimani i koji brižljivo prakticiraju vjerske propise. Ipak, on izražava ozbiljne sumnje o tome da li oni i “misle islamski”. Misaoni procesi većine današnjih muslimanskih intelektualaca, smatra Chittick, nisu određeni islamskim načelima i razumijevanjima.</p>
<p>“Umjesto toga, oni su razvijeni i ukalupljeni uzusima uma koji se nesvjesno uče u osnovnoj i srednjoj školi, a zatim potvrđuju i učvršćuju na univerzitetima te stručnim usavršavanjem. Takvi ljudi možda klanjaju i poste kao muslimani, ali misle kao doktori, inžinjeri, sociolozi i politolozi”, zaključuje autor u ovoj kratkoj, ali izvanrednoj knjizi koja se može shvatiti i kao kritika savremenog muslimanskog uma.</p>
<p>Ona dolazi iz pera autora čiji se doprinos islamskoj tradiciji, slagali se s njim ili ne, ne može osporiti, a koji, pored izvrsne upućenosti u islamsku intelektualnu tradiciju, shvata i njenu svrhu i smisao, te potrebu za njenom obnovom. Da bi muslimani osvojili prostore slobode i izišli iz fizičkih, mentalnih i interpretativnih okova u kojima su zarobljeni, kao da poručuje Chittick, moraju obnoviti vlastitu intelektualnu tradiciju.</p>
</div><!-- entry-content -->
<footer class=)
Prethodni članak
Predizborna basanja predsjednice Hrvatske stazama Slobodana PraljkaSljedeći članak
Amnestiranje šovinizma Dragana Markovine imenom Zdravka Grebe
PROČITAJTE I...
NALAZITE SE U ARHIVI: Posjetite nas na novom portalu sedmičnika STAV
Posjetite nas na redizajniranom portalu sedmičnog lista "STAV"(www.stav.ba). Trenutno se nalazite na stranici arhiva (arhiv.stav.ba.).
Za šta smo se borili
Da Zetra ne bude Manjača. Da Holiday Inn ne postane Vilina vlas. Da oca i majku ne tražim po Tomašicama. Da se Sarajevo ne zove Srebrenica. Da ne vučem za rukav Amora Mašovića.